W poprzednim wpisie poznaliśmy legendę, której fabuła rozgrywa się na Stołczynie. Dziś przyjrzyjmy się zatem najodleglejszej historii tego miejsca, czyli okresowi średniowiecza. Co właściwie wiadomo o początkach Stołczyna?
Ród rycerski
W źródłach pisanych zachowała się informacja o rodzie rycerskim, który przyjął nazwisko od nazwy osady. Brzmiało ono Stoltenhagen/ Stolzenhagen. Po raz pierwszy słyszymy o nich w roku 1194 r., zatem w czasach kiedy piastowska Polska, po śmierci Bolesława Krzywoustego, była rozbita na dzielnice, a w Szczecinie rządy sprawowała, w imieniu swoich małoletnich synów, księżna Anastazja, córka Mieszka Starego.
Wieś Stołczyn
Sama nazwa wsi Stolzenhagen (czyli Stołczyn) pojawiła się w dokumentach nieco później, bo w XIII wieku. Od tego czasu wieś wymieniana była wielokrotnie jako przedmiot transakcji ziemskich pomiędzy Stolzenhagenami a szczecińskim klasztorem cysterek, szczecińskimi mieszczanami, książętami pomorskimi oraz władzami kościelnymi. Owe transakcje stanowią większość informacji, jakie posiadamy dla średniowiecznego Stołczyna.
Kościół
Prawdopodobnie już w XIII wieku został wybudowany pierwszy kościół. Była to zapewne budowla w konstrukcji drewnianej, szkieletowej, postawiona w tym samym miejscu, co obecnie stojąca świątynia. Budynek murowany, ceglany, został wybudowany w XV wieku, w stylu gotyckim. Zgodnie z panującym w średniowieczu obyczajem, bezpośrednio przy kościele do XIX wieku funkcjonował cmentarz.
Glinki i Kraśnica
W XIV wieku pojawiła się informacja o Glinkach (niem. Glienken) i Kraśnicy (Kratzwiek), czyli kolejnych wsiach, które wchodzą w skład dzisiejszej dzielnicy. Obie były rybackimi wsiami, wydzielonymi z posiadłości Stołczyna. W Kraśnicy znajdowała się dodatkowo karczma.
Również w XIV wieku ziemie na północ od Szczecina zaczął komasować klasztor kartuzów, który swoje zabudowania miał w okolicach dzisiejszej ul. Firlika. Klasztor finalnie wszedł w posiadanie całych ziem dzisiejszego Stołczyna. Wróciły one w ręce księstwa w wyniku wprowadzenia protestantyzmu w połowie XVI w.
To właściwie wszystko co wiemy o średniowiecznym Stołczynie. Nie jest to dużo, ale sama świadomość historii tej części miasta powinna napawać nas dumą i wzmacniać potrzebę dbania o tak odległe czasowo dziedzictwo.
Podobał Ci się artykuł? Możesz mi pomóc w tworzeniu tego bloga stawiając wirtualną kawę!
To w końcu w którym roku wzmiankowany był pierwszy raz Stołczyn jako miejscowość?
No już wiem 🙂 1286. Coś mnie wcześniej wprowadzilo w błąd 🙂 . Przy czym aż do XVII wieku zarówno w dokumentach jak i na mapach nazwa miejscowości (tak jak i nazwisko pierwszych właścicieli) brzmi Stoltenhagen.
Tak jest, 1286 r., w dokumencie potwierdzającym nabycie ziem od Stoltenhagenów przez klasztor cysterek. Co do nazw, to nie do końca jest tak. One pojawiają się wymiennie. W dokumentach do XIV wieku funkcjonują obie nazwy na zmianę (nie jestem pewna jak jest później), Na mapach faktycznie pojawia się wcześniej Stoltenhagen. Wersja “Stolzenhagen” widnieje dopiero na planach XIX i XX-wiecznych.
Proszę sprawdzić wiadomości na fb 🙂
Być może włączenie probostwa Przęsocin do parafii stołczyńskiej w 1441 roku miało bezpośredni związek z powstaniem nowej świątyni na Stołczynie (czy jak podają niektórzy – przebudowy z drewnianego na murowany kościół) ?
Niewykluczone!