wczoraj i dziś #25: Nehringa 14

Jest kilka takich zdjęć archiwalnych, których identyfikacja nastręcza sporo trudności. Niejednokrotnie okazuje się, że pokazują one nie nasz Stołczyn. Z prezentowanym dzisiaj zdjęciem było podobnie, bliska już byłam uznania, że to nie nasze okolice. A jednak!

Oto dzisiejszy kolaż:

Poznajecie miejsce? Po lewej stronie stoi główny bohater dzisiejszego zestawienia – budynek przy Nehringa 14! Dawne przedszkole, a obecnie dom dla bezdomnych mężczyzn Caritas. Skala zmian jakie zaszły w tym miejscu, a przede wszystkim to, jak został przebudowany budynek – są tak duże, że rozpoznanie obecnej bryły na zdjęciu z 1910 r. wymagało potwierdzenia z innych źródeł. Oto oryginalne zdjęcie:

W pierwszej kolejności moją uwagę przykuł budynek w tle po prawej stronie, gdyż wydawało mi się, że gdzieś już go widziałam. Bingo! Ten sam widoczny jest na niewielkim rysunku na pocztówce ze Stołczyna (zaznaczony czerwoną linią):

Czyli jesteśmy w domu, a dokładniej na dawnym placu wsi Stołczyn, placu Wilhelma. Wspomniany budynek stał na jego południowej granicy, prostopadle do ulicy, jakby zamykał przestrzeń placu. Tego budynku już nie ma. Jest jeszcze widoczny ma zdjęciu lotniczym z 1932 r. (również zaznaczony czerwoną linią):

Jednak drugi budynek ze zdjęcia z 1910 r. (na powyższych zdjęciach zaznaczony półprzezroczystym kwadratem) stoi wciąż na swoim miejscu! To budynek dawnego przedszkola! Skąd ta pewność, skoro jego bryła wygląda tak bardzo inaczej?

Zwróćcie uwagę na układ okien. Zarówno w znanym nam budynku, jak i tym ze zdjęcia, odległość między pierwszym i drugim oknem jest większa niż między drugim i trzecim. Kolejna sprawa to rosnące przed budynkiem cztery drzewa. Widać je na starej fotografii dokładnie w tych samych miejscach.

Nie wiem kiedy i z czyjej inicjatywy budynek spotkała tak duża ingerencja. Dobudowane piętro z małymi okienkami wskazuje na jakąś modernistyczną przebudowę, być może jeszcze przed wojną.

Na starej fotografii oba budynki są opisane. Ten, którego już nie ma to Villa Rock (?), zaś budynek przedszkola to Schützenhaus. Wiemy, że przed wojną była tam spora restauracja, najpopularniejsza bodaj we wsi, w której spotykały się różne zrzeszenia, m.in. klub sportowy „Glück-Auf”, z piłkarzami, atletami i tenisistami. Zaraz po wojnie powstało tam przedszkole hutnicze, które działało do lat 90. XX wieku. Później była tam dyskoteka, a na koniec powstało istniejące do dziś schronisko dla bezdomnych mężczyzn.

Miejsce pokazane na starej fotografii przeszło znaczącą przemianę, również o znaczeniu świadomościowym. Usunięcie poprzecznie ustawionego budynku spowodowało, że wcześniejszy plac o rodowodzie średniowiecznym praktycznie się rozmył i stracił swoją funkcję. Otworzył się na ulicę i teraz traktowany jest jako skwerek przy jednej z głównych ulic, a nie ryneczek podmiejskiej wsi – jakim był pierwotnie.