Stołczyn – znaczenie nazwy

Rycerze von Stoltenhagen

Nazwa naszego osiedla po raz pierwszy pojawia się w dokumentach z końca XII wieku, wraz z ówczesnymi właścicielami osady, rycerzami Conradem i Heindenreichem von Stoltenhagen. Sama wieś z nazwy wymieniona zostaje natomiast dopiero w końcu XIII w., w dokumencie nadania włóki ziemi w Stołczynie klasztorowi cysterek. Zapisy dotyczące nadań oraz inne umowy związane z nadaniami i dzierżawami ziemi przez stołczyński ród rycerski powtarzają się w ciągu całego średniowiecza, a najczęściej powtarzającą się wersją zapisu nazwy osady było: Stolzenhagen.

Stolzenhagen

Nazwa Stolzenhagen to w zasadzie zbitka dwóch słów: Stolzen i Hagen.

Stolzen to z niemieckiego, dumny, chlubny, wyniosły, zarozumiały.

Hagen natomiast jest niemieckim słowem, które w języku polskim nie ma swojego odpowiednika. W pracy Beaty Afeltowicz na temat nazw szczecińskich dzielnic znajdujemy informację, że Hagen oznacza „zarośla, krzaki”. Jest to jednak tylko część znaczenia tego słowa. Chodzi bowiem o osadę zamkniętą, odgrodzoną od otoczenia owymi krzakami czy zaroślami. Zarośla te stanowiły naturalną granicę i barierę zarazem.

Stołczyn

W 1945 r. pojawiła się potrzeba by tę rdzennie niemiecką nazwę spolszczyć, tak jak miało to miejsce w stosunku do wszystkich nazw topograficznych na Pomorzu Zachodnim. W pracy językoznawczyni, Beaty Afeltowicz, znajdujemy wyjaśnienie zastosowanej metody.

W odniesieniu do nazwy Stolzenhagen została przeprowadzona adaptacja nazwy niemieckiej poprzez substytucję fonetyczno‐słowotwórczą toponimu niemieckiego. Co to oznacza? W odniesieniu do pierwszego członu: Stolz została zaproponowana zamiana fonetyczna na Stołcz. Drugi człon hagen został zupełnie zastąpiony iście polskim sufiksem -in/-yn. Środkowy element -en- został natomiast zupełnie pominięty.

Co oznacza zatem nazwa naszego osiedla?

Nazwę Stolzenhagen należałoby przetłumaczyć jako: Dumna osada w krzakach, ewentualnie Osada wyniosła wśród krzaków. A może macie jakieś swoje pomysły na tłumaczenie? I czy nie wydaje Wam się ta nazwa fascynująco pasująca do obecnych warunków na Stołczynie?

Źródła:

B. Afeltowicz, Nazwy szczecińskich dzielnic, w: Jednotlivé a všeobecné v onomastike, 18. slovenská onomastická konferencia, Prešov 12. – 14. septembra 2011, red. M. Ološtiak, Prešov 2012.

M. Łuczak, Szczecin Skolwin, Stołczyn, wyd. II. Szczecin 2018.