organy Grüneberga w kościele w Stołczynie

Każdy, kto choć trochę interesuje się tym, co dzieje się w naszym mieście, z pewnością kojarzy sprawę willi Grüneberga na Prawobrzeżu, którą 8 lat temu przesunięto o 45 metrów, bo kolidowała z projektem szybkiego tramwaju. Trud ten podjęto dzięki staraniom społeczników, którzy nagłośnili sprawę oraz przypomnieli pozostałym mieszkańcom miasta, kim była ta rodzina i jakie znaczenie miała dla historii i dziedzictwa nie tylko Szczecina, ale i całego Regionu. Okazuje się, że Stołczyn ze swoim kościołem jest częścią tego dziedzictwa i tej opowieści.

Organy w kościele w Stołczynie

8 maja 1920 r. nad Stołczynem przeszła burza z piorunami, w wyniku której, przez uderzenie pioruna w wieżę kościoła, wybuchł pożar. Zniszczeniu uległa zarówno wieża, jak i dzwony oraz inne elementy wyposażenia. Po pożarze wysoka, smukła iglica wieży nie została odnowiona. Zrekonstruowano jedynie obszerną, drewnianą dzwonnicę, przykrytą miedzianym hełmem. Odbudowa trwała do Bożego Narodzenia 1924 r. W 1925 r. odlano dwa żeliwne dzwony.

W 1926 r. ufundowano też nowe organy. Są to te same organy, które do dziś stoją na chórze stołczyńskiego kościoła. Z widniejącej na niej tabliczki dowiadujemy się, że jest to dzieło właśnie fabryki „B. Grüneberg Orgelbauanstalt”.

Grünebergowie

Była to znana rodzina organmistrzowska, działająca w Szczecinie od 1782 r. Najbardziej rozpoznawanym jej przedstawicielem był Carl Barnim Theodor Grüneberg, urodzony 27 grudnia 1828 r., który budowy organów uczył się w domu rodzinnym, a po śmierci swojego ojca, Augusta Wilhelma Grüneberga, kształcił się u swojego wuja, berlińskiego organmistrza, Carla Augusta Buchholza.

W 1854 r. Barnim Grüneberg przejął warsztat organmistrzowski swojego ojca i założył nową firmę pod nazwą Orgelbauanstalt B. Grüneberg, Stettin. Organy produkowane przez warsztat Grüneberga szybko zdobyły renomę, zamawiały je zarówno mniejsze, wiejskie kościoły, jak i świątynie takie jak główny kościół Szczecina – kościół św. Jakuba. Na prestiż tego ostatniego miejsca wpływał również fakt, że do roku 1865 posadę organisty piastował tam Carl Loewe, który co najmniej raz wizytował Stołczyn. Punktem zwrotnym było przeniesienie produkcji z małego warsztatu w Szczecinie przy Große Domstraße do Finkenwalde bei Stettin (dzisiaj Zdroje). W tym momencie zakład Grüneberga zmienił się z rzemieślniczego warsztatu w nowoczesną fabrykę. Krótko po tym, 28 sierpnia 1907 r. zmarł Barnim Grüneberg.

Felix Grüneberg

Po śmierci Barnima najpierw majątek przejęła wdowa, a budową organów kierował młodszy syn Felix. Około 1911 r. właścicielem fabryki został Georg Grüneberg, starszy brat Felixa, który jednak po zakończeniu I Wojny Światowej opuścił zakład i rozpoczął działalność w innej branży. Wtedy fabrykę przejął Felix Grüneberg, który zachował dawną nazwę fabryki „B. Grüneberg Orgelbau Anstalt”. To właśnie za czasów Felixa powstały organy w Stołczynie.

---

Podoba Ci się treść wpisu? Skomentuj lub podziel się ze znajomymi linkiem: https://stolczyn.com/2024/12/20/organy-gruneberga-w-kosciele-w-stolczynie/

---

Organy w kościele na Stołczynie firmy „Grüneberg” pojawiły się prawdopodobnie już w 1911 r., a wiemy to stąd, że stojące do dzisiaj w kościele organy „Opus 758” w katalogu firmy widnieją jako „odbudowa Opus 642”. Należy podejrzewać zatem, że znany nam do dziś egzemplarz to odbudowane organy, które uległy uszkodzeniu podczas pożaru w 1920 r. Zarówno podczas ich budowy, jak i odbudowy, pastorem był Emil Leopold (1904-1928).

Stan obecny

Pierwszy powojenny proboszcz, ks. Henryk Domalewski, relacjonował, że organy zastał w dobrym stanie. Z czasem instrument w Stołczynie wymagał prac remontowych. Ostatni kapitalny remont został przeprowadzony w 1989 r. W chwili obecnej ponownie wymagają one pilnych prac renowacyjnych.