zabytki pod ziemią #2 fundament pod kościołem

W 2023 r. miałam niewątpliwą przyjemność prowadzić nadzór archeologiczny w trakcie prac ziemnych podczas remontu stołczyńskiego kościoła. W trakcie tego nadzoru udało się znaleźć sporo ciekawych źródeł poszerzających naszą wiedzę o Stołczynie. O jednym już pisałam we wpisie o płytce posadzkowej z motywem jelenia. W tym wpisie chcę przybliżyć inne znalezisko.

Głazy w piwnicy

Jednym z elementów prac wzmacniających osuwającą się ścianę wschodnią kościoła (tę za ołtarzem) było skucie istniejącej warstwy betonu posadzkowego w piwnicy pod zakrystią oraz nawą północną wybudowaną w XVIII wieku. Następnym krokiem było wylanie nowego betonu, w powiązaniu z oczepem fundamentu pod wspomnianą ścianą. Po skuciu starego betonu w piwnicy pod nawą północną okazało się, że na warstwie twardej gliny zalegają sporej wielkości głazy.

Drewniany kościół w Stołczynie

Wiemy ze źródeł pisanych, że stojąca do dziś świątynia ceglana została wybudowana w XV wieku w miejscu wcześniejszej, drewnianej z XIII wieku. Jako osoba prowadząca wspomniane wyżej badania uważam, że w piwnicy pod nawą północną, natrafiliśmy na fundament tego wcześniejszego, średniowiecznego kościoła.

Głazy spoczywały w warstwie szaro-zielonkawej, bardzo plastycznej i mokrej gliny. Były różnych rozmiarów, ale układały się w linii na osi wschód-zachód, a od wschodu linia ta zakręcała łukiem, niczym absyda. Jest to ułożenie charakterystyczne (kierunki świata) dla chrześcijańskich kościołów.

Wyjaśnienie

Zapytacie – skąd pewność, że to fundament wcześniejszego kościoła? Ja odpowiem, że pewności nie ma nigdy, jednak wiele przesłanek za tym przemawia: informacja o wcześniejszym kościele w tym samym miejscu co murowany, ułożenie głazów względem kierunków świata, głębokość ich posadowienia względem fundamentów ceglanych (są głębiej niż fundamenty XV-wieczne) oraz brak innego logicznego wyjaśnienia dla obecności tych głazów w piwnicy. Mnie to przekonuje 🙂

---

Podoba Ci się treść posta? Skomentuj lub podziel się ze znajomymi linkiem: https://stolczyn.com/2024/12/29/zabytki-pod-ziemia-2-fundament-pod-kosciolem/

---

Jak mógł wyglądać ten pierwszy kościół?

Na podstawie analogii można spróbować zrekonstruować wygląd pierwszej świątyni Stołczyna. Zwykle tego rodzaju budynki drewniane budowane były w konstrukcji słupowej i miały kształt jednej niedużej hali. Na Stołczynie mogło być podobnie, z tym że od wchodu mamy owalne prezbiterium. I to w zasadzie wszystko, co da się na tym etapie powiedzieć.

---