W dzisiejszym kolażu przedstawiam przemianę nieco zaskakującą, ale typową dla tej części Polski. Przemianę w gruncie rzeczy pomnika na poły cywilnego, w obiekt katolickiej dewocji. Mam na myśli figurę Jezusa stojącą przy wejściu do naszego kościoła:
Możesz mi pomóc w tworzeniu tego bloga, stawiając wirtualną kawę!
Cokół
Nie wszyscy wiedzą, że cokół, na którym została postawiona ta figura, jest w istocie pomnikiem nagrobnym rodziny Steinbrücków, którzy łącznie przez 62. lata sprawowali opiekę duszpasterską nad, wówczas jeszcze ewangelicką, stołczyńską parafią.
Myślę, że przy tej okazji warto nieco przybliżyć sylwetki członków tej rodziny. Protoplastą stołczyńskich Steinbrücków był Karl Christian Immanuel Steinbrück, nazywany “patriotą w płaszczu kapłana”. Na miano to zasłużył sobie nieugiętą postawą podczas wojny francusko-pruskiej w 1806 r. Był on wówczas pastorem Debrznie (obecnie woj. pomorskie).
Karl Steinbrück
Urodził się 21 stycznia 1772 r. w Penkun. Jego ojciec był nauczycielem i kaznodzieją. Uczył się w Szczecinie i Kołobrzegu, a następnie studiował teologię we Frankfurcie nad Odrą. Przez kilka lat po studiach był prywatnym nauczycielem, po czym otrzymał probostwo w Debrznie (niem. Friedland). Tutaj zastała go wojna napoleońska z Prusami, tak ważna jak wiemy z lekcji historii, również dla Polaków. Rola polskiej szlachty, która po wkroczeniu wojsk napoleońskich do Prus Zachodnich, szybko odstąpiła od króla Prus, jest w tej opowieści bardzo istotna, bowiem to uznaniu polskiej zwierzchności oraz nowego polskiego organizmu państwowego przeciwstawił się Karl Steinbrück. Kiedy w Prusach Zachodnich pojawiło się wojsko napoleońskie każdy urzędnik, w tym i pastor Steinbrück, miał podpisać deklarację, w której składał hołd cesarzowi Napoleonowi oraz uznawał nowe polskie zwierzchnictwo urzędowe. Ktokolwiek nie wykonał tego, miał zostać pozbawiony własności, wszystkich urzędów i godności oraz ogłoszony wrogiem Ojczyzny. Kaznodzieje mieli obowiązek ogłosić to zarządzenie z ambony. Steinbrück sprzeciwił się temu zarządzeniu, co więcej – w sylwestrową niedzielę wygłosił kazanie na temat: „Stała wierność może być udowodniona tylko w niebezpieczeństwie”, nawołując wiernych do wstępowania do pruskiego wojska. Ponadto miał swój udział ujęciu sprzyjającego polskiej władzy pruskiego sędziego okręgu. Działająca już wówczas polska komisja rządowa podjęła w związku z tym działania, chcąc kapłana pojmać i stracić. Udało mu się jednak uciec do Kołobrzegu, gdzie przeżył oblężenie miasta przez Francuzów. Dopiero kiedy opuścił Kołobrzeg, okazało się, że Debrzno wraz z okręgiem pozostało w granicach Prus, mógł więc spokojnie wrócić do swojej rodziny.
Na Stołczynie
Król pruski za niezłomną postawę Steinbrücka podczas wojny obiecał mu wynagrodzenie. Kiedy więc w 1817 r., zwolniło się miejsce pastora w Stołczynie koło Szczecina, Steinbrück po złożeniu wniosku o to stanowisko, natychmiast otrzymał je. Był pastorem na Stołczynie przez 35 lat (od 1817 do 1853 r.). Nowe miejsce pracy wymagało od niego zdwojonego wysiłku. Do jego parafii należały bowiem trzy kościoły: w Stołczynie, Przęsocinie i Skolwinie. W 1818 r., zaledwie rok po przybyciu do Stołczyna, zmarła jego pierwsza żona, Dorothea. Została pochowana na cmentarzu przykościelnym. Po kilku latach ożenił się ponownie z córką dyrektora seminarium ze Szczecina. Z tego drugiego małżeństwa urodziło mu się ośmioro dzieci. Karl Steinbrück pozostał na stanowisku aż do przejścia na emeryturę w 1853 r. Na swojego następcę przyjął najstarszego syna. Na emeryturze mieszkał dalej w Stołczynie i zmarł tutaj w 1858 r., w wieku 87 lat.
Hermann Steinbrück
Jego najstarszy syn i następca, August Emil Herrmann Steinbrück, spędził swoje wczesne dzieciństwo w Debrznie. Miał 9 lat kiedy jego rodzice przenieśli się do Stołczyna. Mieszkał tu do trzynastego roku życia, a od 1821 r. uczęszczał do gimnazjów w Szczecinie i Szczecinku oraz na uniwersytety w Greifswaldzie i Berlinie. Kiedy skończył studia akademickie, przez trzy lata był nauczycielem w Szczecinie. W latach 1835-1845 był proboszczem we wsi Święta (niem. Langenberg). W tym czasie ożenił się z córką kupca ze Szczecina, a w przeciągu 10 lat urodziło im się czworo dzieci. Został wezwany na plebanię w Brudzewicach (ob. gmina Suchań, koło Stargardu) w 1845 r., gdzie pracował przez kolejnych osiem lat, a jego rodzina powiększyła się o kolejnych trzech synów.
W 1853 r. został mianowany na probostwo swojego ojca w Stołczynie. Pierwsze lata minęły rodzinie na zamieszkiwaniu na zniszczonej już starej plebanii. W maju 1855 r. położono kamień węgielny pod nową plebanię. Dalsze lata to czas spokojnej, ale wytężonej pracy duszpasterskiej. 1 października 1879 r. Herrmann Steinbrück przeszedł na emeryturę. Zamieszkał w Ückermünde, gdzie schorowany zmarł w 1881.
Grób
Karl Steinbrück, protoplasta stołczyńskich Steinbrücków, został pochowany na przykościelnym cmentarzu w Stołczynie, obok swojej pierwszej żony Dorothei, w 1858 r. Na grobie postawiono pomnik w 1871 r., czyniąc z tego okazję do rodzinnego spotkania. Uczestniczyło w nim m.in. trzech Steinbrücków, którzy zostali, podobnie jak ich przodek, kaznodziejami. Jego najstarszy syn Hermann, wówczas miejscowy pastor w Stołczynie, wygłosił kazanie przy grobie.
W 1926 r. ówczesny najstarszy pomorski członek rodziny, Emil Steinbrück, pastora Karla i radca medyczny z Golęcina, postawił nowy pomnik na grobie dziadka. Całe wydarzenie zostało starannie i pieczołowicie przygotowane. Obecnych było trzech wówczas jeszcze żyjących synów pastora Hermanna: Emil, Paul i Otto. Zamiast starego, częściowo zrujnowanego kamienia nagrobnego, zbudowano prosty pomnik, na którym znalazły się imiona zmarłych obu stołczyńskich pastorów Steinbrücków i ich żon, pomimo tego, że Herrmann i jego żona zostali pochowani w Ückermünde.
Treść tablicy nagrobnej głosiła:
Pastor Karl Steinbrück
ur. 21. 1. 1772 w Penkun
zm. 27.5.1858 w Stołczynie
żonaty:
1) Dorothea, z domu Jury
ur. w Debrznie
zm. 3. 9. 1818 w Stołczynie
2) Caroline, z domu Nietschmann
ur. w Szczecinie
zm. 1.1855 w Kupfermühl koło Szczecina
Pastor Hermann Steinbrück
ur. 5. 5. 1808 w Debrznie
zm. 27 9. 1881 w Ückermünde
żonaty:
1) Maria Theodora, z domu Wunsch
ur. 7. 2. 1816 w Szczecinie
zm. 22. 11. 1893 w Ückermünde
Jak już wspomniałam na początku, po II wojnie światowej, pomnik ten został wykorzystany jako cokół dla postawienia figury Jezusa, a w miejsce wykutego napisu z nazwiskami pastorów, znalazła się tablica upamiętniająca rok poświęcenia polskiej, rzymsko-katolickiej parafii, co wydarzyło się w 1946 r.
Źródła:
Kurt Dummann, Stettin – Stolzenhagen, Kratzwieck und Gotzlow, 1986.
Podobał Ci się artykuł? Możesz mi pomóc w tworzeniu tego bloga, stawiając wirtualną kawę!
Leave a Reply