Poszła w świat wieść o ciekawym odkryciu na Stołczynie. Wiadukt? Tunel? Kolejka? Cegielnia? Co zostało znalezione na skrzyżowaniu ulic Nad Odrą z Kolejową i Zamkniętą – już spieszę z wyjaśnieniami.
Odkrycie to ma namiastkę sensacji, choć nie jest to rzecz, o której nic nie było wiadomo. Na obecność tunelu i całej trasy kolejki cegielnianej zwrócił wcześniej uwagę Paweł Bokszczanin, wiceprezes Stowarzyszenia Przyjaciół Stołczyna FORUM. Przyglądając się uważniej przedwojennym zdjęciom i planom z czasów budowy kolei, z lat 1894-97, dojrzał szczegóły, które przykuły jego uwagę. Nikt chyba nie spodziewał się jednak, że coś z tego tunelu jeszcze zostało pod ziemią.
Możesz mi pomóc w tworzeniu tego bloga, stawiając wirtualną kawę!
Cegielnia
Stołczyn w 2. połowie XIX w. stał cegielniami, co już kiedyś opisywałam. Każda z nich miała swoją kopalnię gliny i całą infrastrukturę, która pozwalała na swobodne dostarczanie urobku glinianego do wyrobu cegieł. Nie inaczej było z cegielnią Alfreda Brandy’ego, mieszczanina ze Szczecina. Mieściła się ona w rejonie na wschód od dzisiejszej ulicy Kolejowej, a kopalnię gliny miała na ulicy Zamkniętej, w okolicy dzisiejszego placu zabaw. I stąd właśnie, z ulicy Zamkniętej, prowadziła trasa kolejki cegielnianej, którą widać na zdjęciu z 1901 r., w kierunku tunelu odkrytego podczas aktualnych prac budowlanych.
Tunel pod ulicą Nad Odrą
Trasa kolejki prowadziła w poprzek dzisiejszej ulicy Nad Odrą. W celu bezkolizyjnego przeprowadzenia torów kolejki na drugą stronę, został wybudowany tunel pod ulicą. Jest on wyraźnie widoczny na planie sytuacyjnym z 1894 r. sporządzonym dla celów przygotowania infrastruktury kolejowej w tej okolicy. Na tym samym planie widoczne są również dwa przebiegi torów kolejki po drugiej stronie ulicy. Pierwotnie, zanim powstała kolej, jej trasa biegła swobodnie na powierzchni ziemi w kierunku dzisiejszego budynku stacji. Po wybudowaniu torów wybudowano drugi tunel – pod torami. Jest to tzw. dzisiaj tunel huty, który pierwotnie służył bezkolizyjnemu przewozowi urobku glinianego do cegielni, którą szybko przejęła huta „Kraft”.
Tunel na zdjęciach przedwojennych
Choć dla wielu ten tunel pod ulicą Nad Odrą jest zaskoczeniem, są tacy, którzy pamiętają, jak jeszcze nie był zasypany albo jak po zasypaniu odsłonił się, niosąc za sobą legendę o podziemnym korytarzu prowadzącym do Polic… Dopiero bliższe przyjrzenie się dostępnym fotografiom przedwojennym pokazuje, że jest on na wielu z nich. Po prostu długo nie wiedzieliśmy, że na niego patrzymy 🙂 Wrzucam poniżej kilka z najbardziej znanych ujęć:
Na zdjęciu poniżej widać zabezpieczenie krawędzi tunelu, zapobiegające wpadnięciu w dół większym pojazdom.
Eksploracja tunelu
Rozpoczęte we wrześniu prace związane z przygotowaniem infrastruktury stacji SKM Szczecin Stołczyn (dawniej Glinki) odsłoniły zapomniany tunel, który ponownie rozpalił wyobraźnię miłośników tego rodzaju ciekawostek. Na oględziny znaleziska przyjechał sam Miejski Konserwator Zabytków wraz z przedstawicielami Biura Dokumentacji Zabytków i Wojewódzkiego Inspektora Zabytków Archeologicznych.
Zachęcam do obejrzenia wideo „Podziemny świat oczami Kowala”, który pokazuje, że tunel zachował się w szczątkowym stanie. Większość jest zniszczona i zasypana. Wciąż – to bardzo ciekawe, że cokolwiek z tego urządzenia industrialnego pozostało.
Szczecin Stołczyn 
Dodaj komentarz