Jedną z form zniewolenia w czasie II wojny światowej były obozy pracy przymusowej, działające na rzecz gospodarki III Rzeszy. W niemieckim Szczecinie w tym czasie powstało 135 obozów dla robotników przymusowych. Większość z nich stanowili Polacy, ale byli też Czesi, Włosi, Francuzi i Belgowie oraz obywatele holenderscy. Miejsce ulokowania takiego obozu było naturalnie powiązane z miejscem działania fabryk i firm. Stąd nic dziwnego, że na Stołczynie, należącym od 1939 r. do Szczecina, gdzie na przełomie XIX i XX w. zostało założonych sporo różnych zakładów przemysłowych, działało co najmniej kilka takich obozów pracy przymusowej.
Na parceli przy Nad Odrą 18 (Göringstrasse) znajdował się Gemeinschaftslager „Strom-Stolzenhagen“. Musiał on być ulokowany zapewne w niedalekiej odległości od stojącego pod tym adresem budynku, obecnie administracji spółdzielni „Dom nad Odrą”. Było to miejsce zakwaterowania robotników przymusowych pracujących na terenie huty.
Kolejny obóz znajdował się na Nad Odrą 78 i był związany z „Kornlagerhaus“, czyli spichlerzem „Gocław”, znajdującym teraz na terenie firmy „Andreas”..
Innym przypadkiem był obóz jeńców wojennych z Kommando XII/203 ze Stalagu II-C w Greifswaldzie. Stalag II-C był podczas II wojny światowej niemieckim obozem dla jeńców wojennych w Greifswaldzie. Przetrzymywano tam 5000 jeńców wojennych, głównie francuskich, belgijskich i rosyjskich. Wiele tamtejszych roboczych Kommando zostało rozproszonych po całym regionie, aby wspierać niemiecki wysiłek wojenny. Jedno z takich Kommand pracowało na terenie stoczni „Baltic-Werft”. Nie wiadomo jakiej narodowości byli jeńcy tu pracujący.
Robotnicy przymusowi pracowali też w cegielni Lindkego. Początkowo ulokowani byli na ul. Nad Odrą, w suszarni w Zakładzie II. Kiedy jednak w 1942 r. na terenie zasypanego basenu przy cegielni wybudowano szopę, którą przebudowano dostosowując dla żołnierzy Wehrmachtu, zwiększono liczbę pracowników przymusowych, których ulokowano w specjalnie adaptowanej części wiaty, przy pomieszczeniach żołnierzy.
Jeszcze jeden obóz przeznaczony był dla pracowników „Chemischefabrik Union”, czyli poprzedniczki dzisiejszego Fosfanu. Gemeinschaftslager „Union Fabrik“ znajdował się na Gartenstrasse 5, czyli na Ks. Dąbrówki 5. Obecnie to pusta parcela z niedokończonym budynkiem. W czasie II wojny światowej stołczyńska Union Fabrik została przejęcia przez Oderchemie GmbH, który to zakład prowadził doświadczenia z trójtlenkiem siarki (SO3). W fabryce Union podczas wojny produkowano amunicję oraz składano karabiny typu Mauser 98k (oznaczenie „cmg”).
Jak wyglądały takie obozy? Mogło to być miejsce strzeżone, ale bardzo często było to zwyczajne miejsce zakwaterowania robotników przymusowych, z którego udawali się do fabryki. Pracownicy, mimo, że byli zniewoleni, mieli pewne prawa, nie byli zamknięci pod ścisłą strażą. Mogli oddalać się od obozu, nie mogli jednak poruszać się komunikacją miejską. Jak wiemy ze wspomnień prezydenta Piotra Zaremby, w 1945 r. pojawili się u niego polscy pracownicy przymusowi m. in. ze Stołczyna, stając się pierwszymi organizatorami polskiej administracji w tej części miasta.
Źródła:
red. Czesław Pilichowski, Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939-1945. Informator encyklopedyczny, Warszawa 1979.
Kurt Dummann, Stettin – Stolzenhagen, Kratzwieck und Gotzlow, 1986.
Marek Łuczak, Szczecin – Skolwin, Stołczyn, wyd. II, Szczecin 2018.
sedina.pl
Szczecin Stołczyn 
Dodaj komentarz